1.کارگاه مرمت پارس شیراز:
معرفي:
سنگ بناي اين كارگاه در اواخر سال 1377 با اختصاص ساختماني فرسوده به آن نهاده شد. در گام اول تعميرات و تغييرات لازم جهت كارگاه در بنا ايجاد و به صورت همزمان و موازي آن اقدامات لازم جهت تهيه تجهيزات و ابزارآلات و مواد و مصالح مورد نياز انجام شد. همچنين ارتباط با پژوهشكده حفاظت و مرمت برقرار شد و طي مذاكراتي با جناب آقاي دكتر وطن دوست، ايشان ضمن ارائه طريق، قول همهگونه مساعدت از قبيل مشاوره و ارتباط دائمي و كمكهاي فني و اطلاعاتي را به اين كارگاه دادند كه خوشبختانه تاكنون پژوهشكده محترم با اين كارگاه همكاري صميمانهاي داشته است.
فعاليت اين كارگاه تا نيمه سال1380 با توجه به مسائل مختلف از قبيل كمبود تجهيزات و مواد و مصالح، در ارتباط با فعاليتهاي حفاظتي و بهبود شرايط نگهداري آثار در سالن نمايش و مخزن موزه بوده است، علاوه بر آن چند طرح مرمت هم انجام شد. در نيمه سال 1380 با فروكشيدن يك حلقه چاه در كارگاه و متعاقب آن نياز به اجراي بعضي ديگر از تعميرات كارگاه به طور موقت تعطيل شد. اما كارگاه دست از كار نكشيده و كار را به صورت آموزش اصول اوليه به بعضي از همكاران ادامه داد. اما همكاري با طرحهاي اجرايي خارج از موزه و ساير كارگاهها ادامه پيدا كرد، تا اين كه با وقوع سرقت، موزه به كلي تعطيل شد. با اين حال كارگاه به كار خود ادامه داده و موجوديت خود را حفظ كرد. با شروع تصدي رياست سازمان به وسيله آقاي قائديان و انجام اقداماتي جهت بازگشايي موزه، راهاندازي مجدد كارگاه مورد استقبال قرار گرفته و با مساعدت فراوان معاونين محترم استان اعتبار مورد نياز تهيه و تعميرات و تغييرات لازم در كارگاه انجام شد و در كنار آن نسبت به تقويت و رفع كمبود در بخش قدمهاي مثبتي برداشته شد و در برنامههاي آتي راهاندازي آزمايشگاه هم در نظر گرفتهشده است.
• فعاليتهاي انجام شده:
1.برقراري اصول صحيح در برخورد با اشياء در سالن نمايش، زمان حمل و نقل و در زمان مناسب رسيدگي دورهاي.
2.اجراي عمليات حفاظتي بر روي تعدادي از سكههاي موزه و تهيه وسايل مناسب جهت نگهداري آنها.
3.اجراي طرح حفاظتي بر روي تعدادي از تابلوهاي نقاشي و قبالهجات.
4.همكاري، مشاوره و نظارت بر روي طرحهاي مرمتي (خانه زينت الملك، نارنجستان قوام، تعميرات چوبي خانه منطقي نژاد و تعميرات و بازسازي ارسي هاي باغ جهان نما)
5.در حال حاضر هم كارگاه در حال انجام مرمت 26 قطعه سفالينه و يك تابلو نقاشي است.
2.کارگاه و آزمایشگاه حفاظت و مرمت قلعه فلک الافلاک:
معرفی:
آزمايشگاه حفاظت و مرمت قلعه فلك الافلاك که اميد است به زودي به يكي از مجهزترين آزمايشگاههاي مرمت در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور تبديل شود با برنامهريزي و تلاش كارشناسان استان و اتكا به اعتبارات استاني طي چهار سال گذشته تجهيز شدهاست. ليکن از آنجائي كه آزمايشگاه مذکور هنوز با وضعيت ايدهآل خود فاصله زيادي دارد اين تجهيز در سالهاي بعد نيز ادامه خواهد داشت. بيشك وجود گنجينه قلعه فلك الافلاك و اشياء اين گنجينه و تنوع آثار آن مهمترين انگيزه براي مجريان اين طرح بودهاست.
هزاران شيء مفرغي منحصر به فرد لرستان و صدها شي نقرهاي مجموعه كلماكره و آثار نفيس سنگي، سفالي ،چرمي، شيشهاي، كاغذي وچوبي بخشي از اين گنجينه ارزشمند را به خود اختصاص دادهاست. اگر به اين مجموعه هزاران قطعه شيء مربوطه به گنجينه مردمشناسي را نيز اضافه كنيم ضرورت تجهيز اين آزمايشگاه بيش از پيش جلوهگر خواهد شد . با توجه به شرايط و اهداف فوق طرح تجهيز آزمايشگاه و كارگاه حفاظت و مرمت قلعه فلك الافلاك در سال 1370 مطرح و براي اجرايي بهتر ،پروژه فازبندي شد كه تاكنون سه مرحله از آن به انجام رسيدهاست. با توجه به كثرت آثار فلزي باستاني در منطقه، اين آزمايشگاه با هدف پوشش تخصصي منطقه غرب تحت عنوان آزمايشگاه حفاظت و مرمت فلز غرب كشور اعتبار يافت.
اهداف و سياستها:
1.انجام مطالعات بنيادين در خصوص حفاظت و مرمت اشياء تاريخي
2.اجراي پروژههاي مرمت فلز، سفال، سنگ، شيشه، چرم،چوب و كاغذ.
3.همكاري با موسسات علمي و پژوهشي داخل و خارج (سازمان زمينشناسي كشور، انرژي اتمي تهران، انرژي اتمي اصفهان، دانشگاه لرستان، بيمارستان توحيد و… ) جهت اجراي پروژههاي تحقيقاتي و اجرايي مرتبط.
4.ارائه دستاوردهاي ناشي از اقدامات صورت گرفته در اين آزمايشگاه در قالب سخنراني و ارايه مقاله، نمايشگاه انتشارات، پوستر و ...
5.همراهي هيئتهاي كاوش داخلي و خارجي مستقر در استان و ساير استانها و ارائه خدمات مشاوراي جهت اجراي امور حفاظت و مرمت حين كاوشهاي باستانشناسي
6.برقراري ارتباط با مراكز معتبردنيا.
7.آموزش نيروي انساني (بخصوص همكاران استانهاي همجوار).
8.حضور فعال در همايشهاو دورههاي آموزشي داخلي و خارجي.
فعاليتهاي انجام شده:
•1.مطالعه و مرمت يک ظرف شيشهاي منسوب به دوره ساساني.
•2. حفاظت و مرمت سفال تپه ماسور لرستان.
•3.طرح حفاظت و مرمت اشياء مفرغي گنجينه موزه قلعه فلک الافلاک.
•4. حفاظت و تثبيت بدنه آجري فضاي داخلي گنجينه و موزه قلعه فلک الافلاک.
•5.طرح حفاظت و مرمت مفرغهاي گنجينه و موزه قلعه فلک الافلاک.
•6.حفاظت و مرمت دوشي مفرغي لرستان.
•7.بررسي فني و آسيبشناسي اشياء نقرهاي منسوب به غار کلماکره.
•8.بررسي راههاي علمي حفاظت و مرمت نگاتيوها.
•9. ساماندهي آلبوم خانه سلطنتي کاخ گلستان.
• مقالات ارائه شده:
1.نگاهي به حفاظت ومرمت عکس ونگاتيو، دومين همايش مرمت – سال1376 – 9 صفحه.
2.تعيين اصالت اشياء نقرهاي منسوب به غار کلماکره لرستان همايش مرمت – 1382-10 صفحه.
3.بررسي فني آسيبشناسي اشياء نقرهاي ( منسوب به غار کلماکره لرستان ) هشتمين کنگره مهندسين متالوژي ايران – سال 1383 – 10صفحه.
• مقالات ترجمهشده:
1.مقالات مربوطه به کلماکره (16 مقاله).
2.مقدمهاي بر فنشناسي آثار فلزي – با تکيه بر شواهد ريز ساختاري.
3.مقدمهاي بر تفکيک و تشخيص محصولات خوردگي اشياء فلزي تاريخي با توجه به شواهد ريز ساختاري.
4.عوامل تخريب آثار سنگي در موزه.
5.مکانيزم خوردگي برنز.
6.مکانيزمهاي خوردگي فلزات – ترجمه از کتاب Material science.
3.کارگاه مرمت اشیاء باستانی سنندج:
معرفي:
كارگاه مرمت آثار ميراث فرهنگي استان كردستان واقع در عمارت آصف (خانه كرد) در بخش اندروني زيرزمين واقع است و شامل دو اطاق و يك راهرو است. در اين كارگاه حدود 2 سال است كه بازسازي و مرمت اشياء باستاني با كمترين امكانات و تجهيزات انجام ميشود. اشياء مرمت شده، بلافاصله به خزانه موزه سنندج تحويل داده ميشود. قسمت عمده كارگاه اختصاص به كارگاه مولاژ و مومسازي قرار دارد و انتظار مي رود نسبت به توسعه كارگاه فوق در استان كردستان اقدامات لازم توسط مسئولين محترم صورت گيرد.
توجهات اساسي به راهاندازي يكپارچه كارگاه مرمت اشياء كه به طور مستقل شامل كارگاه و آزمايشگاه مجهز باشد از نيازهاي اساسي است و در آينده با جذب كارشناسان توانمند ميتوان به بهرهبرداري بيشتري در زمينه مرمت آثار تاريخي پرداخت.
• فعاليتهاي انجام شده:
1.اقدامات مرمتي برروي اشياء و تزئينات وابسته به معماري شامل تهيه طرح بازسازي، عكس برداري و گزارش مختصر.
2.مرمت و بازسازي اشياء موزهاي و تزئينات وابسته به معماري.
• فكس: 2253705
4.کارگاه مرمت باغ شاهزاده ماهان کرمان:
معرفي:
باغ شاهزاده ماهان اواخر قاجار كه داراي دو عمارت ميباشد:
1- عمارت سردر
2- كوشك وسط باغ
كه عمارت سردر، در زمان احداث بقعه مقام باقي مانده است.
• فعاليتهاي انجام شده:
كليه عمارت سردر مهاركشي، پي بندي، بدنهسازي و رجنام عمارت سردر كه چوبي بوده و به مرور زمان فرسوده و ريختهشده است مجددا بازسازي و رنگآميزي شده است.
.
5.کارگاه حفاظت و مرمت آثار تاریخی کرمان:
معرفي:
كارگاه حفاظت و مرمت اشياء تاريخي ميراث فرهنگي استان كرمان فعاليت خود را با كار بر روي اشياء سفالي، سنگي، شيشهاي و فلزي از سال 69 در اين سازمان شروع كرده است. هم اكنون به طور متوسط در طول هرماه حدود 3 شيئي از انواع مختلف توسط هر مرمتگر در اين كارگاه مرمت ميشود. به علت كمبود امكانات، نيرو و محل مناسب اين بخش هنوز موفق به راهاندازي كارگاههاي ديگر از جمله مرمت كاغذ، پارچه و تابلوهاي نقاشي نشده است. هرچند درصورت نياز فوري با حداقل امكانات اين فعاليتها در اين بخش صورت گرفته است. قابل ذكر است كه اشياء كه نياز به مرمتي ضروري دارند در اين استان زياد هستند.در كنار مرمت فعاليتهاي ديگري كه توسط اين بخش انجام شده و يا ميشود در زير ذكر ميگردد:
-1. مرمت در محل حفاريهاي باستانشناسي (شهر جيرفت)
-2. آموزش و راهنمايي دانشجويان و كارآموزان مرمت، مراجعه كننده به اين بخش براي كار و گذراندن دوره كارورزي.
-3. بهنمايش گذاشتن كار مرمت بر روي اشياء توسط عكس و توضيح و انجام مرمت سفال در موزههاي سيار تشكيل شده در سطح شهر.
-4.برپايي نمايشگاه مرمت همراه با عكس از مراحل مختلف كار و رسم فني اشياء درهفته ميراث فرهنگي.
- مرمت حدود 15 تابلو از چهره شهدا (رنگ و روغن) مربوط به موزه جنگ.
• فعاليتهاي انجام شده:
-1. پيگيري و خريد مواد ولوازم مورد نياز براي شناسايي فلز و خوردگيهاي حاصل از آن به روش شيميتر كه فعاليت در اين بخش به تازگي شروع شده است.
-2. مرمت نقاشيهاي سردر آبانبار گنجعليخان مربوط به دوره صفويه كه در سال 75-74 به مدت 9 ماه انجام شد.
-3. مرمت نقاشيهاي سر در حمام گنجعليخان مربوط به دوره صفويه.
-4.طرحبرداري و نمونهبرداري از نقاشيها و تزيينات سردر كاروانسراي گنجعليخان.
-5.تهيه بروشور براي معرفي كار مرمت و كارگاه.
6.کارگاه مرمت مقبره ی شیخ عبدالسلام:
معرفي:
مقبره شيخ عبدالسلام متعلق به قرن هشتم هـ . ق بنا به استناد نوشته روي قبر.
قبر كلا از گچ ساختهشده و روي آن داراي آيات قرآن و نقاشي ميباشد كه به صورت برجسته كارشده است.
• فعاليتهاي انجام شده:
- مرمت و تعمير ديوارهاي صحن شيخ عبدالسلام به صورت طاقبندي و اندود سيم كاهگل و مرمت سقف داخلي گنبد به صورت اوليه در حال انجام است.
• طرحها و فعاليتهاي در دست اجرا:
1- محوطهسازي.
2- مرمت پوشش خارجي گنبد توسط كاشي و آجر.
3- اجراي طرح تاسيسات.
4- مرمت سردرب ورودي.
7.مرکز مطالعات باستان شناسی جنوب شرق(جییرفت):
معرفي:
كارگاه مرمت اشياء و آثار تاريخي - فرهنگي واقع در مركز مطالعات باستانشناسي جيرفت از سال 1381 فعاليت خود را همزمان با كاوشهاي باستانشناسي حوزه فرهنگي هليل رود آغاز كرده است. ابتدا اين فعاليتها به صورت فصلي و همزمان با كاوشها بود ليكن از مهرماه سال 83 با راهاندازي كارگاه دائمي حفاظت و مرمت اشياء تاريخي - فرهنگي اين بخش به مرمت و حفاظت اشياء و آثار حاصل كاوشهاي علمي باستانشناسي پرداخته و به فعاليت خود ادامه ميدهد.
• فعاليتهاي انجام شده:
-1. تجهيز كارگاه محدود به ابزار اوليه مرمت است كه اميدواريم با تامين اعتبار لازم اين كارگاه مجهز به ابزار كار لازم شود.
-2. مرمت اشياء بدست آمده از نخستين فصل كاوش كنار صندل.
-3. مرمت اشياء بدست آمده از دومين فصل كاوش كنار صندل.
-4.مرمت اشياء بدست آمده از سومين فصل كاوش كنار صندل در دست اقدام.
-5. مرمت آثار بدست آمده از حفاريهاي غيرمجاز در منطقه.
• طرحها و فعاليتهاي در دست اجرا:
- 1.مرمت اشياء بدست آمده از كاوشهاي علمي باستانشناسي حوزه جيرفت.
-2.مرمت اشياء و آثار بدست آمده از حفريات غيرمجاز و اشياء اهدايي توسط مردم به پايگاه.
۸.کارگاه و آزمایشگاه مرمت سفال و بافته ی خراسان:
معرفي:
آزمايشگاه و كارگاه مرمت آثار تاريخي خراسان در سال 1376 در محل اداره كل ميراث فرهنگي خراسان افتتاح شد. سپس در سال 1383 به 3 بخش تخصصي مرمت سفال و بافته، مرمت فلز و نقاشي، مرمت اسناد و نسخ خطي و در زير مجموعه حفظ و احياء تفكيك شد.
در بخش سفال در زمينههاي مرمت آثار سفالي، شيشهاي و سنگي كار شده است و در بخش بافته تاكنون به بررسي وضعيت آسيبها و شرايط نگهداري و ارائه راهكارهاي حفاظتي اشياء موجود در موزه و گنجينه نادري و مخزن خراسان پرداخته شده است. مرمت چند قطعه پارچه مكشوفه از حفاريهاي باستانشناسي از ديگر كارهاي انجام شده در اين كارگاه بوده است.
• فعاليتهاي انجام شده:
1.خريداري برخي از مواد مصرفي و تجهيزات اوليه بخش بافته و سفال (با توجه به محدود بودن اعتبارات)
2.انجام مرمت برخي از اشياء تاريخي در قالب قرارداد خاص.
3.مرمت اشياء تاريخي مخزن و حفاريها ( با توجه به امكانات موجود).
• طرحها و فعاليتهاي در دست اجرا:
بررسي حفاظتي، آسيبشناسي و اولويتبندي مرمتي اشياء تاريخي موجود در گنجينهها و مخازن استان خراسان رضوي.
10.کارگاه و آزمایشگاه حفاظت و مرمت موزه ی شاه عباسی:
معرفي:
قسمت عمدهاي از وظيفه حفظ و نگهداري مجموعه آثار موزه به عهده بخش حفاظت و مرمت است و اين واحد کارهاي فراواني را به شرحي که در پي خواهد آمد در اين زمينه انجام ميدهد